'Gan amhras' go bhfuil nasc idir úsáid scáileáin agus ADHD i measc leanaí

Tá saineolaí ar Fhorbairt Leanaí tar éis a nochtadh nach bhfuil 'aon amhras' ann go bhfuil nasc idir ADHD i leanaí agus am scáileáin.

Is í Ollwyn Moran POF CogniKids agus máthair beirt bhuachaillí.

Deir sí go bhfuil inchinn linbh ag forbairt ar ráta ollmhór idir náid agus trí bliana d'aois agus le linn an ama seo, go bhfuil gá le gluaiseacht agus nasc sóisialta.

Spreagann scáileáin taobh clé na hinchinne níos mó ná an taobh deas, ach idir na haoiseanna sin ba chóir go mbeadh an taobh deas níos gníomhaí.

Seo cuid an inchinne ina mbíonn an caidreamh, an ceangaltán agus an nasc.

"Dá luaithe a thugtar scáileán isteach, go háirithe roimh thrí bliana d'aois, ciallaíonn sé nach raibh am ag an taobh deas den inchinn na naisc sin, na mothúcháin ceangail, nasctha agus idirghníomhaíochta sóisialta sin a fhorbairt i ndáiríre agus a chruthú," a dúirt Ollwyn.

LÉIGH AR AGHAIDH: 'Gan gnéas, drugaí ná cleasanna contúirteacha' - Cuireann Instagram srian ar dhéagóirí ó ábhar díobhálach

Is féidir le leanaí agus naíonáin a úsáideann scáileáin tionchar ollmhór a imirt ar a saol sóisialta agus mothúchánach ach freisin ar a ré airde.

"Bíonn tionchar ollmhór acu i ndáiríre maidir le páistí a bheith in ann an aird sin a theastaíonn le haghaidh scolaíochta, le haghaidh obair bhaile a chríochnú, le haghaidh tascanna nach dtaitníonn leo a dhéanamh," a dúirt Ollwyn.

Tá sé seo fíor go háirithe i gcás páistí atá ina gcónaí le ADHD mar go bhfuil easpa dopamine ina n-inchinn agus tugann úsáid scáileáin buillí beaga bídeacha den cheimiceán dóibh.

"Ní chiallaíonn leanbh le ADHD nach féidir leo aird agus díriú ar rud ar bith, ach is féidir leo díriú agus aird a thabhairt ar rudaí a bhfuil suim mhór acu iontu, agus is féidir leo a bheith an-infheistithe iontu sin," a dúirt Ollwyn.

Go bunúsach, is féidir le húsáid fón nó táibléad "iad a shú isteach sa scáileán go hiomlán" mar go bhfuil sé ag tabhairt an "bhuille dopamine" dóibh go han-tapa.

Nuair a fiafraíodh de an bhféadfadh úsáid scáileáin ADHD a chur faoi deara nó an mbeirtear leanaí leis, chuir Ollwyn síos air mar rud cosúil le cealla ailse sa mhéid is go bhfuil siad againn go léir ach ní fhéadfaidh siad a bheith gníomhachtaithe riamh.

Tá claonadh géiniteach ag gach duine chun ADHD a fhorbairt ach baineann sé le cibé an gceadaíonn an timpeallacht timpeall orainn do na géinte sin fanacht díomhaoin nó nach gceadaíonn.

"Níl aon amhras ach go bhfuil an taighde ag léiriú anois go bhfuil nasc ann, ar an gcéad dul síos, idir an aois a thugtar scáileáin do leanaí agus an méid ama scáileáin a thugtar dóibh," a dúirt Ollwyn.

Dúirt sí freisin, agus í i gcéim forbartha den sórt sin, go gcaithfidh an inchinn a bhfuil de dhíth uirthi a fháil chun forbairt i gceart.

Teastaíonn gluaiseacht agus nasc sóisialta ó inchinn leanaí, agus baintear an dá rud sin uathu de bharr am scáileáin.

Cé go mb’fhéidir go mbraitheann siad go bhfuil siad ag nascadh go sóisialta, leagann Ollwyn béim ar an bhfíric gurb iad naisc phearsanta atá de dhíth.

"Níl aon cheann de seo náiriú ná cúiseamh tuismitheoirí ar chor ar bith, ach tá sé oideachasúil," a dúirt sí.

Deir Ollywn gur chóir do thuismitheoirí a scáileáin a chur ar shiúl agus iad timpeall a leanaí mar mura ndéanann siad, feicfidh leanaí an t-iompar sin agus mothaíonn siad gur gnáthrud é dóibhsean freisin.

Deir sí go gcaithfimid filleadh ar na bunghnéithe agus páistí a chur amach ag imirt, beag beann ar an aimsir agus más mian leo.

"Is é atá de dhíth orainn le maireachtáil ar feadh an tsaoil ná athléimneacht, agus an t-aon bhealach chun athléimneacht a thógáil ná trí eispéiris saoil atá oiriúnach don aois," a dúirt sí.

"Dá mhéad atá leanbh ar scáileán, is ea is lú an tairbhe a bhaineann sé dá n-inchinn," a chríochnaigh Ollwyn.