Treisiú do theaghlaigh Éireannacha a bhfuil laghduithe ar rátaí morgáiste iolracha ar an mbealach

Dea-scéala d’úinéirí tí in Éirinn, is féidir le sealbhóirí morgáiste a bheith ag súil go luath le sraith ciorruithe ar rátaí úis a thabharfaidh faoiseamh do na mílte ar fud na tíre. 

Tagann an t-aistriú mar go bhfuil boilsciú ag laghdú le míonna beaga anuas ar fud limistéar an euro, rud a ligeann don Bhanc Ceannais Eorpach (BCE) rátaí a ghearradh. Bhí boilsciú ar fud limistéar an euro i mí Dheireadh Fómhair 2022 ag 10.6% i gcomparáid le 2% anois. 

Cathain is féidir le daoine a bheith ag súil le ciorruithe?

Is féidir leo siúd atá ar mhorgáistí rianaithe a bheith ag súil le dhá ghearradh sa ráta úis laistigh de na trí seachtaine amach romhainn. Déanfar ceann acu a thairiscint mar chiorrú speisialta aonuaire ar an ráta úis ar a bhfuil a n-íocaíochtaí bunaithe.

Ina theannta sin, tá an BCE ar an mbealach chun rátaí úis a ghearradh tuilleadh an mhí seo chugainn mar a léirigh figiúirí nua boilscithe don Ghearmáin, don Spáinn agus d’Éirinn go bhfuil ráta na n-arduithe praghais ag titim síos.

Is cosúil go dtarlóidh laghdú eile ar rátaí i mí na Nollag freisin, rud a chiallaíonn gur cheart do shealbhóirí morgáiste Éireannacha a gcuid rátaí úis a laghdú go seasta roimh dheireadh na bliana, rud a chuirfidh fáilte roimh mhórán daoine gan dabht.

Cé mhéad atá á ghearradh?

Deir Anailísí Investec bainc Speisialtóir Justin Doyle: "Tá Investec ag ​​praghsáil i bpointe céatadáin 0.25 gearrtha BCE an mhí seo chugainn, ag teacht le hionchais an mhargaidh, agus gearradh eile 0.25 i mí na Nollag." Dúirt sé freisin go bhfuil an comhlacht ag súil le pointe céatadáin iomlán eile de chiorruithe an bhliain seo chugainn. 

Cé a dhéanfaidh sé seo difear?

Tá laghdú speisialta 0.35 pointe céatadáin ag teacht orthu siúd a bhfuil morgáistí rianaithe acu an mhí seo chugainn nuair a chuireann an BCE coigeartuithe teicniúla i bhfeidhm ar a rátaí úis. Leis an gcoigeartú seo ar an ráta athmhaoinithe beidh sé i gcomhréir le ráta taisce an BCE. Tá cruinniú ag Comhairle Rialaithe an BCE an 12 Meán Fómhair áit ar dócha go bhfógróidh sí ciorruithe breise. 

Is custaiméirí le morgáistí rianaithe iad timpeall 25% de mhargadh morgáiste na hÉireann. Ciallaíonn sé seo go mbeidh na ciorruithe le brath faoi 180,000 ar fud na tíre.

Fáiltítear roimh an bhfaoiseamh seo dóibh siúd a bhfuil morgáistí rianaithe acu mar is iad na hiarrachtaí is measa a bhuail an BCE. 

Mar sin féin, tá sé ráite ag bróicéirí go mb’fhéidir nach bhfeicfeadh daoine atá faoi réir rátaí athraitheacha agus seasta aon chiorruithe. Is é an fáth atá leis seo ná go raibh na ciorruithe le déanaí ar rátaí seasta agus athraitheacha ag Banc na hÉireann, AIB, EBS, Haven, Avant Money agus PTSB “i bpraghsanna” laghdú rátaí mhí an Mheithimh agus an ceann atá le híoc i mí Mheán Fómhair.