'The Derry Yank' le hEamonn Ó Loingsigh ag ceiliúradh in Halla Naomh Cholmcille

Ag coinneáil go simplí é, tá Éamonn Ó Loingsigh, ag ullmhú le haghaidh an chéad taibhiú dá léiriúchán nua, 'The Derry Yank,' scrúdú tochtmhar ar an teacht abhaile agus ar an athmhuintearas atá suite i gcomhthéacs Chathair Dhoire.

Roinn Ó Loingsigh a chuid inspioráidí, dúshláin agus dóchais don dráma, in agallamh eisiach, ag cur béime ar thábhacht Halla Naomh Cholmcille mar an t-ionad roghnaithe.

Ag tarraingt ar taithí a shaoil pearsanta agus chomhrá idir a chara Máirtín Breathnach agus a dheartháir (scaip Máirtín an scéal do Éamonn), a thosaigh turas cruthaitheach Ó Loingsigh.Ba smaoineamh simplí é: chun dráma grinn a chumadh ina raibh an t-aisteoir mór le rá Gearóid Ó Dochartaigh páirteach. De réir mar a nochtann an scéal, áfach, tháinig scéal ó chroí chun cinn a bhí dírithe ar charachtar Gearóid, ‘Máirtín Ó Dubhthaigh’, a d'fhill ar Dhoire tar éis 45 bliain i Meiriceá.

'Tá croílár an dráma sna castachtaí a bhaineann le caidreamh Máirtín agus Ciarán Mac Gabhann (carachtar eile) a dúirt Ó Loingsigh agus a mhachnamh a dhéanamh ar théamaí an chairdis, fealladh agus na hathnuachana atá fite fuaite le chéile tríd 'The Derry Yank.' Lán air a rá, ‘Baineann sé le dul i ngleic leis an am atá caite, leorghníomh a dhéanamh, agus maithiúnas a aimsiú.'

Agus é ag tabhairt faoi an thábhacht a baineann leis an teidil, mhínigh Ó Loingsigh, 'léiríonn an téarma 'Derry Yank' féiniúlacht agus cumha, ag cur béime ar thuras Máirtín agus é ag dul i ngleic leis na castachtaí a bhaineann le filleadh ar a bhaile dúchais tar éis dó imeacht sna 70idí i ndiaidh éalú i lár na hoíche.' An-Derrysim!

Áit speisialta i gcroí Ó Loingsigh ab é Halla Naomh Cholmcille, sainchomhartha mór le rá i nDoire. Dúirt sé, ‘Ba é Halla Naomh Cholmcille mo chéad rogha mar ionaid. Is siombail den teacht aniar é, aiséirí as an luaith ar nós an fhéinics.

Is ann a rinne mé damhsa Gaelach le linn Feis Dhoire, áit a ndeachaigh mé ar mo chéad coinne, áit ar fhreastail mé ar na phictiúirí agus na ceolchoirmeacha. Is é an cúlra é do chuimhní gan áireamh. Gabhaim Míle buíochas le Áine Máire Ní Ghallchobhair , is banlaoch í amach is amach!’

Chuir an méid mhothúchánach a bhain le turas Máirtín ar ais go Doire a shraith dúshlán féin do Ó Loingsigh. 'Cé nach dráma de chuid na dTrioblóidí é, baineann sé le ceist atá íogair ó thaobh stair Dhoire. Bhí sé ríthábhachtach cothromaíocht idir greann agus macántacht chun carachtair agus scéalta barántúila a chumadh,' a mhínigh sé.

Ag comhoibriú go dlúth leis an gcliar agus leis an gcriú, d'oibrigh Ó Loingsigh gan sos gan scíth chun a fhís a thabhairt chun beatha. ‘Fíric é nach féidir cur ina choinne chun Páid, Gearóid agus Medb Ó Conghalaigh a roghnú do ról. Tá a ceimice ar ardán inmhothaithe,' a dúirt sé.

Le saineolas an stiúrthóir Mícheál Ó Peighnír, rinne siad a ndícheall drama a chruthú chun dul i bhfeidhm go mór ar na lucht féachana ar leibhéal an-phearsanta. 'Tá triúr aisteoirí cumasacha, stiúrthóir atá go hiomlán gairmiúil agus scríbhneoir glasearcach ag iarraidh an script cheart a thabhairt dóibh,' a dúirt Éamonn agus é ag ag sclogaíl.