An éiteas bunaidh na Gaeilge ag an bhFeis

Bunaíodh Feis Dhoire Cholmcille i 1922, i rith tréimshe corrach leis an aidhm go mbeadh an Ghaelachas níos láidre sa Tuaisceart.

Bhí daonra na nGael ar an talamh sin in ísle brí agus ba mionlach iad ag an am. Thuig siad an tábhacht agus an dualgas a bhí orthu gach gné den chultúr a chaomhnú do na glúine a bhí le theacht.

Táimid faoi chomaoin ag na hoibrithe deonacha agus na ceannródaithe seo.Rinne siad é 'Do chum glóire Dé agus Onóra na hÉireann' agus is é sin mana an Feis fós.

Dúradh gur dhúirt Dr John Francis Larchet, a bhí ina mholtóir ar an cheol, i 1922: 'Of what I have heard, I would say that Dublin would have to wake up or come to Derry to be awakened.'

Is í an teanga bunchloch an cultúr Gaelach agus eascraíonn gach gné eile ón lárionad teangeolaíoch sin mar go léiríonn sí intinn na ndaoine tre nósanna cultúrtha, ar nós damhsa, ceol agus amhránaíocht. Tá an traidisiún bardúil chomh sean leis an gcine Gaelach féin.

Is gnáthchleachtas é scéalta a thabhairt ó ghlúin go glúin ó bhéal leis na mílte bliain agus is eispéireas é a bheith mar chuid den slabhra sin i mo bhaile dhúchais.

Bhí sé ina chúis mhór áthais dúinn dhá chomórtas speisialta do 'An Teanga' i rith cothrom céad bliain a fhógairt, chun Feis Dhoire Cholmcille a cheiliúradh. Ceann do daltaí bunscoile agus iar-bhunscoile. Bhí an treorú mar seo a leanas: "I dtrí chéad focal scríobh forógra ar do dhóchas do thodhchaí Éire Gaelach, go háirithe an teanga, don chéad bhliain eile atá le theacht – nuair a bheidh an Fheis dhá chéad bliain d'aois. Iarrfar ort do phíosa a léamh os ard don chomórtas agus a bheith i láthair nuair a thugtar an moltóireacht."

Bhí cuid mhór iontrálacha againn agus is dóigh liom go bhfuil sé oiriúnach an méid a scríobh buaiteoir faoi ionchais na Féile glórmhar seo agus an tionchar a bheidh aige ar an todhchaí a roinnt libh:

"Éireannaigh agus mná na hÉireann sa lá atá inniu ann tá ceist curtha orm, 'cad é do dhóchas don Ghaeilge i gceann céad bliain eile agus Feis Doire Cholmcille 200 bliain d'aois?'

Anois tar éis dom an cheist seo a chloisteáil smaoinigh mé láithreach ar an fáth ar cuireadh Feis Doire ar bun ar an gcéad dul síos? Bhuel tá a fhios againn go raibh sé tar éis críochdheighilte na tíre agus bhí a fhios ag na daoine 100 bliain ó shin a bhunaigh Feis Doire go raibh orthu a gcultúr a choinneáil beo trí na cruatanna a bheadh ​​romhainn mar Éireannaigh ó thuaidh.