‘Leibhéil ghéarchéime’ - D’fhéadfadh ganntanas éisc a bheith i siopaí na hÉireann agus iascairí ag tabhairt rabhaidh faoi ‘thit’

D’fhéadfadh ganntanas éisc a bheith i ollmhargaí agus i siopaí éisc ar fud na hÉireann go luath amach anseo agus iascairí ag tabhairt rabhaidh faoi stoic ag “leibhéil ghéarchéime”.

Thóg Eagraíocht Táirgeoirí Éisc na hÉireann (IFPO) an cheist ag cruinniú de Chomhchoiste an Oireachtais um Iascaigh agus Gnóthaí Muirí Dé Máirt.

Rinne a bPríomhfheidhmeannach, Aodh Ó Domhnaill, cur i láthair don choiste inar leag sé amach príomhábhair imní iascairí na hÉireann.

Léirigh sé, in ainneoin go bhfuil 12% d’uiscí an AE á n-áitiú aici, go bhfaigheann Éire níos lú ná 6% de chuótaí iascaireachta an AE.

Rinne sé cur síos ar an staid reatha mar “stoirm fhoirfe” le stoic thábhachtacha ag “leibhéil ghéarchéime”, “cruthaithe den chuid is mó ag gníomhartha daoine eile”.

Molann comhairle eolaíoch idirnáisiúnta nua ciorruithe móra ar chuótaí don bhliain seo chugainn, lena n-áirítear ciorruithe -70% ar ronnach, -41% ar fhaoitín gorm agus -22% ar thorcéisc.

LÉIGH AR AGHAIDH: FOLÁIREAMH: Riosca damháin alla baintreach bréige marfacha i dtithe na hÉireann i measc rabhaidh faoi ghreim

Ag freagairt do na ciorruithe cuóta féideartha seo, dúirt an tUasal Ó Domhnaill: “Tá an ronnach, ár n-onnmhairiú is airde luach, faoi bhun teorainneacha bitheolaíocha sábháilte anois.

“Is toradh díreach é seo ar bhlianta de ró-iascaireacht gan srian ag stáit chósta nach bhfuil san AE, lena n-áirítear an Iorua, Oileáin Fharó, an Íoslainn, agus an Rúis.

“Leagamar béim arís agus arís eile ar an ró-iascaireacht seo don AE gan aon tairbhe. Anois, tá iascairí agus pobail chósta na hÉireann ag íoc an phraghais as cleachtais mailíseacha daoine eile.”

Leag sé béim freisin ar an tionchar eacnamaíoch féideartha a d’fhéadfadh a bheith ag ciorruithe cuóta den sórt sin ar Éirinn.

“I gcás na hÉireann, tá na geallta eacnamaíocha ollmhór. Is fiú €94 milliún an ronnach ina aonar in onnmhairí bliantúla chuig margaí préimhe Eorpacha agus Áiseacha. D’fhéadfadh gearradh 70% €66–80 milliún a scriosadh an bhliain seo chugainn.

“Nuair a chuirtear laghduithe ar fhaoitín gorm, torcéisc, agus iasc bán leis, d’fhéadfadh caillteanais iomlána ar fud iascaireachta, próiseála agus lóistíochta níos mó ná €200 milliún in 2026.”

“Mura nglactar gníomh cinntitheach, d’fhéadfadh earnálacha peiligeacha agus iasc geal na hÉireann - a chuireann taca faoi ár ngeilleagair chósta agus ár n-oidhreacht - titim as a chéile laistigh de bhliain, rud a chuirfeadh suas le 2,000 post i mbaol.”

Cháin an tUasal Ó Domhnaill an AE as a “neamhghníomhaíocht agus a theip taidhleoireachta”, ag rá go bhfuil Éire á “phionósú go huathúil as comhlíonadh agus daoine eile á luach saothair as ró-iascaireacht”.

Déanann eolaithe idirnáisiúnta staidéar rialta ar dhaonraí éisc, rátaí atáirgthe, agus sláinte éiceachórais chun leibhéil inbhuanaithe gabhála a mheas.

Tugann an ICES (An Chomhairle Idirnáisiúnta um Thaiscéalaíocht na Farraige) comhairle don AE maidir leis an mbealach is fearr chun cuótaí iascaireachta a dháileadh ar a bhallstáit.

Faigheann Éire, mar chuid de Chomhbheartas Iascaigh an AE (CFP), a cuóta ón gCoimisiún Eorpach ansin.

Is cosúil go mbeidh tionchar ag ciorruithe suntasacha cuóta den sórt sin ar infhaighteacht agus ar phraghsanna éisc in Éirinn, lena n-áirítear i siopaí.

Is dócha go gciallódh gabhálacha laghdaithe níos lú éisc ag teacht isteach i gcalafoirt na hÉireann agus ina dhiaidh sin, ag teacht isteach i siopaí na hÉireann.

Tá a glaonna athdhearbhaithe ag an IFPO ar “ghníomhaíocht láithreach, chinntitheach” chun aghaidh a thabhairt ar an gceist.